Ruimtelijke dynamiek in wonen en werken: een synthese van onderzoek naar continuïteit en verandering

Het zijn onzekere tijden waarin het ruimtelijk domein flink in beweging is. Deze studie – geschreven door Edwin Buitelaar (Planbureau voor de leefomgeving en Universiteit Utrecht), Cees-Jan Pen (Fontys Hogescholen) en Martijn van den Hurk (Universiteit Utrecht) – richt zich op drie typen verandering. Ten eerste hebben de auteurs gekeken naar transities: veranderingen die actief worden gestimuleerd door de overheid en de samenleving, zoals de energietransitie en de transitie naar een circulaire e…

Het zijn onzekere tijden waarin het ruimtelijk domein flink in beweging is. Deze studie – geschreven door Edwin Buitelaar (Planbureau voor de leefomgeving en Universiteit Utrecht), Cees-Jan Pen (Fontys Hogescholen) en Martijn van den Hurk (Universiteit Utrecht) – richt zich op drie typen verandering. Ten eerste hebben de auteurs gekeken naar transities: veranderingen die actief worden gestimuleerd door de overheid en de samenleving, zoals de energietransitie en de transitie naar een circulaire economie. Ten tweede zijn er trends gaande. Mensen en hun gedrag zijn inherent inert en daarom gaan veel veranderingen geleidelijk; ze kennen een lange aanloop en een lange remweg. Voorbeelden zijn de toenemende voorkeur voor stedelijk wonen en de toename van online winkelen. Ten derde kunnen crises plotselinge verandering genereren. De coronapandemie wordt een belangrijke rol toegedicht in het (radicaal) veranderen van ruimtelijk gedrag. Anderzijds weten we dat gedrag niet zomaar verandert en er zijn twijfels over hoe blijvend veranderingen als gevolg van shock events zijn.

Wat is nu de stand van de kennis en welke kennislacunes zijn er?

De auteurs hebben eerst kennisvragen van een klankbordgroep ingezameld. De vragen zijn vervolgens geclusterd en geselecteerd: ruimtelijke dynamiek stond hierin centraal. De vragen zijn daarna beantwoord op basis van empirisch onderzoek in Nederland en literatuurstudie. Hierbij raadpleegden de auteurs zowel VerDuS SURF-onderzoeksresultaten als andere bronnen (bijvoorbeeld CBS, CRa, PBL, Platform31, Rli, SER, TNO, WRR, kennisprogramma Kennis voor Krachtige Steden en recente relevante boeken). Kennisvragen die onbeantwoord bleven, evenals relevante ruimtelijke thema’s die tot nu toe onderbelicht bleven in onderzoek, hebben de auteurs gebruikt als input voor een onderzoeksagenda.

Kom naar het VerDuS SURF Festival op 25 maart, waar een sessie gewijd is aan deze studie met naast de drie auteurs ook wethouder Fatma Koşer Kaya (gemeente Amersfoort), Frank van Oort Hordijk (Erasmus Universiteit Rotterdam) en Birgit Hausleitner (Technische Universiteit Delft)!