De jongste jaren is er opnieuw veel aandacht voor een nieuw industriebeleid. Subsidies ter ondersteuning van investeringen vormen daarin een belangrijk onderdeel en kunnen worden toegepast onder strikte voorwaarden opgelegd door de staatsteun reglementering van de Europese Unie. Een belangrijk criterium is doorgaans de koppeling aan jobcreatie. Een veel gehoorde kritiek op een subsidiebeleid is dat nieuwe investeringen er ook zonder subsidies zouden gekomen zijn en/of subsidies vaak naar de minder goede ondernemingen gaan. Echter, er bestaat nagenoeg geen micro-economisch analytisch werk dat op een systematische manier onderzoekt in welke mate ondernemingssubsidies al dan niet bijdragen tot economische groei.
In deze briefing rapporteren we de resultaten van recent onderzoek1 gebaseerd op ondernemingsgegevens om na te gaan in welke mate ondernemingssubsidies een impact hebben op groei, in het bijzonder tewerkstellingsgroei. We gebruiken hiervoor gegevens van ondernemingen die hebben genoten van de groeipremie, een ‘call’ systeem dat tot 2009 in Vlaanderen bestond. De ‘groeipremie’ was een systeem van expansiesubsidies aan kleine en middelgrote ondernemingen (KMO’s). De toewijzing van de subsidies gebeurde als volgt: de Vlaamse overheid kondigde een ‘call for tender’ aan waarbij bedrijven een aanvraag konden doen voor de subsidiëring van een investering tot een vooraf bepaalde deadline. De aanvragen werden dan gerangschikt aan de hand van op voorhand vastgelegde en gecommuniceerde criteria. Vervolgens kregen de best scorende aanvragen de subsidie toegewezen tot uitputting van het vooraf bepaalde budget. In onze analyse gebruiken we informatie over alle aanvragen, zowel de succesvolle aanvragen die de subsidie ontvingen als de aanvragen die niet
weerhouden werden. Deze laatste groep laat ons toe om een plausibele inschatting te maken van wat er gebeurd zou zijn, mochten de bedrijven die de subsidie ontvingen de subsidie niet gekregen hebben. We vergelijken de bedrijven die op het randje zitten van de rangschikking: bedrijven die net wel de subsidie kregen met bedrijven die de subsidie net niet kregen. Het grote voordeel van deze aanpak is dat we zo het causale effect van de subsidie kunnen schatten voor deze bedrijven, aangezien de bedrijven zeer gelijkaardige kenmerken hebben, en enkel verschillen op het vlak van de toekenning van de subsidie.
Onze resultaten geven aan dat er een positief effect was van de subsidie op bedrijfsgroei, maar enkel voor de kleinste bedrijven. We vinden enkel statistisch significante positieve effecten op groei in vaste activa, toegevoegde waarde en tewerkstelling voor bedrijven met minder dan 20 tot 30 werknemers.
Onze schatting voor het gemiddelde uitgekeerde subsidiebedrag per gecreëerde job in de gesubsidieerde ondernemingen is 500.000 euro per job. Dit suggereert dat het subsidieprogramma een duur instrument was om jobs te creëren. De studie beperkt zich tot bedrijven waarvoor boekhoudkundige gegevens beschikbaar zijn, en kan dus geen conclusies trekken voor start-ups of eenpersoonszaken. De studie gaat ook enkel het effect na tot 3 jaar na toekenning van de subsidie, en doet bijgevolg geen uitspraak over de langere termijn effecten.
