Aan de Exportbarometer 2024 namen 1000 bedrijven deel, afkomstig uit meer dan twintig sectoren en met overwegend respondenten die een leidinggevende positie bekleden. Deze editie, opnieuw georganiseerd door Credendo en Trends, geeft daarom weer een betrouwbaar beeld van hoe ondernemingen naar de internationale context en de impact daarvan op hun exportactiviteiten kijken.
“Bedrijven lijken zich aan te passen, ondanks de toename van het aantal geopolitieke spanningen, het thema van deze Exportbarometer”, zegt Nabil Jijakli, Deputy CEO van Credendo. De vertrouwensindicator is immers gestegen van 5,9 in 2023 naar 6,1 dit jaar, het op één na hoogste cijfer (6,3 in 2017) sinds de start van de barometer. “Deze positieve vertrouwensscore benadrukt de veerkracht en het aanpassingsvermogen van de Belgische bedrijven tegenover de crisissen waarmee ze de afgelopen jaren geconfronteerd werden”, gaat Nabil Jijakli verder.
De energie- en grondstofprijzen wegen nog steeds zwaar door op de buitenlandse omzet van zeven op tien exportbedrijven. Dit aantal is nog steeds hoog, maar blijkt toch af te nemen in vergelijking met voorgaande jaren (80% in 2023). Ook de oorlog in Oekraïne (van 69% in 2023 naar 64% in 2024) en de bevoorradingsproblemen (van 59% naar 53%) vertonen een neerwaartse trend. De geopolitieke spanningen (de handelsoorlog tussen de VS en China, het gewapend conflict in het Nabije Oosten enz.) daarentegen worden vaker aangehaald dan vorig jaar (van 44% in 2023 naar 54% in 2024), wat er toch op wijst dat de conflicten wereldwijd een steeds grotere impact hebben op de bedrijven.
Wat betreft de obstakels die de Belgische bedrijven in hun exportactiviteiten ondervinden, wordt de stijging van de productiekosten als eerste genoemd (49% in 2024 tegenover 33% in 2023). Dat is zonder twijfel het gevolg van de forse loonindexering in 2023 en de energiekosten. Als tweede struikelblok vermelden de respondenten de administratieve rompslomp (30%), die vaak gepaard gaat met een verkapt protectionisme via het opwerpen van niet-tarifaire handelsbelemmeringen. Het is geen verrassing dat de opflakkering van de politieke risico’s hier op de derde plaats komt (26%). Voor zo’n hoog percentage moeten we teruggaan naar 2016 toen het Verenigd Koninkrijk voor de Brexit koos. Tot slot willen we ook wijzen op de sterke stijging van het risico op niet-betaling (25%) waartegen bedrijven zich kunnen indekken.
Meer dan de helft van de wereldbevolking zal dit jaar naar de stembus trekken of heeft dit al gedaan. Het is duidelijk dat de respondenten van de Exportbarometer de resultaten van de Amerikaanse verkiezingen met argusogen zullen volgen: 88% denkt dat een overwinning van Donald Trump tot nog meer geopolitieke spanningen in de wereld zal leiden. In een bredere context maken acht op tien respondenten zich zorgen over het oprukkende populisme in de wereld en in Europa. Een ruime meerderheid van de bedrijven hoopt daarom op betere handelsopportuniteiten met de VS (door de naar protectionisme neigende maatregelen in de Inflation Reduction Act) en China.
In 2024 maken de exportbedrijven melding van gemiddeld 1,5 negatieve ervaringen. Dit resultaat ligt in de lijn van de dalende trend die sinds 2022 (1,8) wordt waargenomen. In detail zien we dat de oorzaak van deze verliezen onveranderd is gebleven: onbetaalde facturen voeren nog steeds de lijst aan met 43%. Bij de bedrijven die sterk exportgericht zijn, loopt dit percentage zelfs op tot meer dan 60%. Het zal ook niemand verbazen dat het politieke risico in de ruimste betekenis (oorlogen, opstanden, het onvermogen om deviezen over te maken, natuurrampen enz.) almaar toeneemt: 33% in 2024 tegen 27% in 2023 en 16% in 2021. Het is goed om vast te stellen dat steeds meer bedrijven zich beschermen tegen exportrisico’s. Het aandeel bedrijven dat zich niet indekt (22%), is sinds 2021 met een derde gedaald (33%). Om zich in te dekken tegen het risico op niet-betaling, waar vier op tien bedrijven mee geconfronteerd worden, blijft 100% vooruitbetaling de meest genoemde vorm van bescherming (33%). Bankgaranties (27%) staan dan weer op de tweede plaats, net voor kredietverzekering (25%), die ook steeds populairder wordt.
