Scenario's voor de toekomst van het leraarschap in Vlaanderen

Het Centre for Educational Research and Innovation benadrukt het cruciale belang van leraren en het leraarschap. De studie De Nieuwe Professionaliteit en de Toekomst van het Leraarschap verkent de veranderende professionele rollen en identiteiten van leraren, ingegeven door de grote veranderingen in onderwijs, arbeidsmarkt en samenleving. Het concept ‘connectieve professionaliteit’, waarbij samenwerking centraal staat, is hierbij essentieel.

Deze studie in Vlaanderen is de eerste van drie onderz…

Het Centre for Educational Research and Innovation benadrukt het cruciale belang van leraren en het leraarschap. De studie De Nieuwe Professionaliteit en de Toekomst van het Leraarschap verkent de veranderende professionele rollen en identiteiten van leraren, ingegeven door de grote veranderingen in onderwijs, arbeidsmarkt en samenleving. Het concept ‘connectieve professionaliteit’, waarbij samenwerking centraal staat, is hierbij essentieel.

Deze studie in Vlaanderen is de eerste van drie onderzoeken (2023-2024) en richt zich op het creëren van toekomstscenario’s voor het leraarschap. Diverse belanghebbenden – leraren, schoolleiders, onderzoekers, lerarenopleiders, vakbonden en sociale organisaties – gaven feedback op hun ambities voor het onderwijs. De focus lag op het versterken van verbindingen binnen schoolgemeenschappen, met hoger onderwijs en met bredere maatschappelijke organisaties. Belangrijke vragen waren of de veranderingen transformatief moesten zijn of konden voortbouwen op bestaande initiatieven.

De inzichten werden verzameld via een online enquête en workshops. Daaruit bleek onder meer dat beleidsmakers een sleutelrol moeten spelen in het bevorderen van partnerschappen en dat scholen ondersteuning moeten bieden aan leerlingen om zelfstandiger te leren. Verschillende werkgroepen ontwikkelden collectief scenario’s op basis van prioriteiten en gedeelde ervaringen.

De studie biedt strategische reflectie op drie kernvragen:

1. Wat is de kern van het leraarschap?
   Een brede kennisbasis, passie voor leren en voortdurende professionele ontwikkeling. Leraren werken samen in teams en dragen bij aan schooldoelen.
2. Wat verwachten we van leraren als professionals?
   Leraren zijn zelfreflectief, werken samen met ouders en andere professionals, en dragen bij aan een gedeelde kennisbasis.
3. Hoe kunnen andere professionals leraren ondersteunen?
   Door gespecialiseerde expertise te bieden, een gezonde werkomgeving te creëren en in te zetten op professionele ontwikkeling. Beleidsmakers spelen een rol in het waarborgen van consistente ondersteuning en samenhang in het onderwijs.

De OECD identificeerde elf sleutelthema’s, zoals diversiteit in lerarenrollen, een gezonde werkomgeving en het versterken van leerlingen, die essentieel zijn voor de toekomst van het leraarschap. Daarnaast werd het belang van diversiteit in de Vlaamse lerarenpopulatie en loopbaantrajecten benadrukt. De voorgestelde scenario’s werden positief ontvangen door verschillende lerarenprofielen, zowel ervaren krachten als nieuwe rekruten.

Dit rapport vormt een eerste aanzet om toekomstgericht te denken over het leraarschap in Vlaanderen en biedt handvatten om het gesprek verder te voeren.