Externe kosten van het vervoer (2020)

Dit rapport kwantificeert de marginale externe transportkosten (congestie- en milieukosten) aan de hand van het PLANET-model van het Federaal Planbureau en vergelijkt ze met de geheven vervoersbelastingen. Die indicatoren kwamen niet aan bod in de ‘Vooruitzichten van de transportvraag in België tegen 2040’, die in 2019 gepubliceerd werden door het Federaal Planbureau en de FOD Mobiliteit en Vervoer. In die zin vult dit rapport die vooruitzichten aan.

Eerst schetsen we het belang van de verschill…

Dit rapport kwantificeert de marginale externe transportkosten (congestie- en milieukosten) aan de hand van het PLANET-model van het Federaal Planbureau en vergelijkt ze met de geheven vervoersbelastingen. Die indicatoren kwamen niet aan bod in de ‘Vooruitzichten van de transportvraag in België tegen 2040’, die in 2019 gepubliceerd werden door het Federaal Planbureau en de FOD Mobiliteit en Vervoer. In die zin vult dit rapport die vooruitzichten aan.

Eerst schetsen we het belang van de verschillende geografische zones, types weg en tijdsperiodes voor congestie en vervolgens dat van de verschillende polluenten en types uitstoot voor de impact op het milieu. De resultaten zijn gebaseerd op de referentieprojectie van de voornoemde vooruitzichten.

Vervolgens kennen we een monetaire waarde toe aan een verliesuur, daarna aan een ton uitgestoten broeikasgassen of lokale polluenten. Dat laat ons toe om de marginale congestie- en milieukosten te berekenen. Die marginale congestiekosten en de evolutie ervan verschillen sterk naargelang de geografische zones, types weg en tijdsperiodes. Over het algemeen stijgen de congestiekosten tussen 2015 en 2040. Die verschillen in tijd en ruimte zijn er niet voor de milieukosten. De milieukosten en de evolutie ervan hangen sterk af van de monetaire schade door broeikasgassen. Voor lage waarden voor de monetaire schade door broeikasgassen, daalt de marginale milieukost tegen 2040. Bij een hoge waarde, stijgt de marginale milieukost.

De marginale externe congestiekost bedraagt een veelvoud van de marginale externe milieukost. Door dat overwicht van de congestiecomponent lopen de marginale externe kosten van de verschillende geografische zones, types weg en tijdsperiodes uiteen. Vergelijken we voor 2015 de marginale externe transportkosten met de geheven belastingen voor elk van de geografische zones, types weg en tijdsperiodes, dan blijken die in de congestiegevoelige zones zelden geïnternaliseerd. Tijdens de spitsuren internaliseren de belastingen voor de personenauto enkel buiten de congestiegevoelige zones de externe kosten. Door de stijging van de congestiekosten tegen 2040, daalt de internaliseringsgraad nog verder. Die graad ligt nog lager voor de vrachtwagen. De kilometerheffing op de tolwegen, die sinds 2016 is ingevoerd, internaliseert enkel de externe kosten buiten de congestiegevoelige zones tijdens de daluren.