Onderzoek naar de personele inzet in woonzorgcentra, aangepast aan de veranderende zorg- en ondersteuningsnoden van de bewoners

Een analyse van het personeelstekort en de personeelsinzet in Vlaamse woonzorgcentra. Het onderzoek, uitgevoerd door KU Leuven, UGent en UAntwerpen in opdracht van de Vlaamse overheid, onderzoekt hoe het personeel beter kan worden afgestemd op de veranderende zorg- en ondersteuningsbehoeften van ouderen.

Woonzorgcentra hebben als dubbele opdracht enerzijds het bieden van kwalitatieve zorg, en anderzijds het creëren van een betekenisvolle leefomgeving. De nood aan voldoende, goed opgeleid persone…

Een analyse van het personeelstekort en de personeelsinzet in Vlaamse woonzorgcentra. Het onderzoek, uitgevoerd door KU Leuven, UGent en UAntwerpen in opdracht van de Vlaamse overheid, onderzoekt hoe het personeel beter kan worden afgestemd op de veranderende zorg- en ondersteuningsbehoeften van ouderen.

Woonzorgcentra hebben als dubbele opdracht enerzijds het bieden van kwalitatieve zorg, en anderzijds het creëren van een betekenisvolle leefomgeving. De nood aan voldoende, goed opgeleid personeel met de juiste competenties is hierbij cruciaal. Het rapport stelt vast dat de bestaande personeelsnormen vaak onvoldoende zijn om die opdracht te realiseren. Veel woonzorgcentra overschrijden de financieringsnormen, ondanks structurele tekorten op de arbeidsmarkt en een toenemende zorgzwaarte.

Het rapport baseert zich op data van voor de invoering van het Vlaams Intersectoraal Akkoord VIA 6 (juli 2021), die reeds een positieve impact op de personeelsomkadering beoogt. Toch blijft de werkdruk hoog, vooral voor verpleegkundigen en zorgkundigen. Directies, medewerkers en bewoners signaleren een tekort aan psychosociale begeleiding, woon-leefondersteuning en logistieke ondersteuning.

Het onderzoek stelt dat de bestaande normensystemen te weinig flexibel zijn en onvoldoende afgestemd op de actuele en diverse zorgnoden. De gebruikte Katz-schaal als maatstaf voor zorgzwaarte is ontoereikend en moet vervangen worden door de BelRAI-methodiek. Ook de visie op zorg en organisatie in de woonzorgcentra blijkt sterk bepalend voor de personeelsinzet.

De onderzoekers pleiten voor:

• Meer flexibiliteit in personeelsnormen, afgestemd op de lokale context en bewonerspopulatie;
• Versterking van interdisciplinaire teams, inclusief psychosociaal en logistiek personeel;
• Invoering van expertfuncties, zoals referentiepersonen voor dementie, wondzorg en zorgethiek;
• Beleidsmaatregelen voor retentie en rekrutering, in samenwerking met onderwijs en arbeidsmarkt;
• Gebruik van BelRAI-data als basis voor financiering en normering.

De beleidsaanbevelingen roepen op tot structurele hervormingen van het normenkader, waarbij niet enkel het aantal personeelsleden telt, maar ook hun kwalificaties, vaardigheden en de mogelijkheid tot permanente vorming. Een resultaatsgerichte kwaliteitsmonitoring kan volgens de onderzoekers bijdragen aan een betere balans tussen zorg, wonen en leven in woonzorgcentra.