Door de onverwacht hoge inflatiepiek ziet de Vlaamse Regering de ontvangsten de komende jaren sneller stijgen dan de uitgaven. Dat is een meevaller die bij ongewijzigd beleid perspectief biedt op een aanzienlijke verbetering van het begrotingstekort. Volgens berekeningen van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) zou Vlaanderen in 2022 1,5 miljard euro meer ontvangsten boeken dan de regering voorzag in de ingediende begroting. De uitgaven voor 2022 raamt de SERV 1,6 miljard euro hoger, vooral door de extra corona-uitgaven en de inflatie. Dat maakt dat de Vlaamse begroting 2022 bij ongewijzigd beleid zou afsluiten met een tekort van -2,7 miljard euro. In 2023 zou dit tekort zakken naar -1,7 miljard euro om in 2024 te eindigen op -919 miljoen euro. Zonder de uitgaven voor Oosterweel en Vlaamse Veerkracht mee te rekenen wordt dat een tekort van -126 miljoen euro wat 827 miljoen euro beter is dan in de laatste meerjarenbegroting. Een gezondere Vlaamse begroting ligt bij ongewijzigd beleid dus in het verschiet.
Economie veert op maar nog niet evenwichtig in alle sectoren
Door de economische heropleving is de economische productie (bbp) in Vlaanderen terug tot op het niveau van vóór de coronacrisis gestegen. Dat geldt echter niet voor alle sectoren: ondernemingen die sterk inzetten op internationale handel, ondernemingen die sterk getroffen worden door de hoge energieprijzen en ondernemingen die de gevolgen van de coronacrisis nog sterk voelen, doen het nog steeds minder goed.
Het economisch herstel in 2022 hangt o.a. af van hoe we de pandemie dit jaar verder onder controle krijgen en in welke mate Vlaanderen het ondersteuningsbeleid richt op de echte noden van sectoren en gezinnen die de negatieve gevolgen van de crisis ondergaan. Maar ook hoe snel de toeleveringsproblemen in de internationale handel een oplossing krijgen, de manier waarop tekorten en spanningen op de arbeidsmarkt verminderen en in welke mate de energieprijzen en inflatie terug zakken, spelen een rol.
Onverwacht hoge inflatie zorgt voor meer ontvangsten
Zowel in België als op internationaal niveau is de geraamde evolutie van de inflatie de voorbije maanden fel onderschat. Het Federale Planbureau gaat er momenteel van uit dat de piek van deze inflatieopstoot (5% op jaarbasis) in het eerste kwartaal van 2022 valt en daarna opnieuw zakt. Voor 2023 en 2024 zou de inflatie weer onder de drempel van 2% duiken. De onzekerheid over de inflatievooruitzichten blijft echter groot.
Vooral de ontvangsten varen goed bij deze verhoogde inflatie. Dat komt omdat de ontvangsten bijna volledig mee stijgen met de inflatie geregistreerd via de index van de consumptieprijzen. Dit slaat niet alleen op de ontvangsten via de Bijzondere Financieringswet, ook de ontvangsten uit de bruto-opcentiemen en de meeste gewestbelastingen volgen grotendeels de inflatie. Als de inflatie in 2022 de geraamde 5% bereikt, stijgen dus ook de ontvangsten met 5%.
Langs de kant van de uitgaven is dat veel minder het geval. Heel wat uitgaven volgen de (afgevlakte) gezondheidsindex die bv. stijgende energieprijzen slechts deels en vertraagd opneemt. Daarnaast zijn heel wat Vlaamse uitgaven niet gekoppeld aan een index of hebben ze een eigen jaarlijkse groeivoet.
De huidige inflatieopstoot is dus een meevaller voor de Vlaamse begroting. In combinatie met heroverwegingen van bestaand beleid kan dat de Vlaamse Regering beleidsruimte geven om bijkomende beleidsuitdagingen aan te pakken. Daarbij vinden de Vlaamse werkgevers- en werknemersorganisaties het belangrijk om de uitgaven voor investeringen sneller te laten groeien dan deze voor andere uitgaven.
Vlaamse schuld blijft bij ongewijzigd beleid verder stijgen
De Vlaamse schuld is door de coronacrisis fors toegenomen van 20,0 miljard euro in 2019 tot 31,8 miljard euro in 2021. Vlaanderen staat daarin niet alleen: ook de andere Belgische overheden en buurlanden kijken tegen een toenemende schuldenberg aan.
In de meerjarenbegroting van de Vlaamse Regering zou de schuld tegen het einde van de legislatuur 46,7 miljard euro bedragen of 90,4% van de Vlaamse ontvangsten. Dat is ver boven de schuldratiodrempel van de Vlaamse Regering van 65%. Volgens de SERV-raming zou de Vlaamse schuld door de gedaalde tekorten minder snel toenemen en uitkomen op 44 miljard euro in 2024, of 82,9% van de ontvangsten.
Bijkomende inflatie-ontvangsten wijzigen niets aan fundamenten Vlaams begrotingsbeleid
De Vlaamse sociale partners hebben de afgelopen jaren gepleit voor een tweesporenbeleid dat de houdbaarheid van de overheidsfinanciën combineert met een evenwichtige economische en maatschappelijke relance. Dat blijft vandaag nog steeds relevant.
Daarom pleiten de Vlaamse sociale partners ervoor dat de Vlaamse Regering in 2022 en volgende jaren zo snel en efficiënt mogelijk blijft inzetten op een duurzame economische groei. De aantrekkende internationale conjunctuur, de uitvoering van het relanceprogramma Vlaamse Veerkracht en de grootschalige investeringsprogramma’s van buurlanden zijn daarbij cruciaal. Zo komt er budgettaire ruimte vrij voor bv. investeringen in een groene en digitale transitie, ondersteuning van de concurrentiepositie en innovatiekracht, versterking van het beleid voor gezondheid en welzijn, arbeidsmarkt, onderwijs en vorming. Verder wil de SERV dat de Vlaamse Regering weer aanknoopt met houdbare Vlaamse overheidsfinanciën. Door de bijkomende inflatie-ontvangsten zou dat sneller dan eerst gedacht werkelijkheid kunnen worden.
