Tussen hemel en aarde. Een herwaardering van het windmolenerfgoed in Vlaanderen

De Vlaamse Regering heeft zich in het Regeerakkoord (2019-2024) als doel gesteld om te onderzoeken of het behoud van het beschermd erfgoed geslaagd is. De huidige voorraad aan beschermd erfgoed wordt thematisch geëvalueerd op basis van hedendaagse inzichten over erfgoedwaarden. Het doel is om te komen tot een over heel Vlaanderen gewogen, gemotiveerde en representatieve selectie voor bescherming en opname in de inventaris. De evaluatie van het windmolenerfgoed in Vlaanderen is één van de piloot…

De Vlaamse Regering heeft zich in het Regeerakkoord (2019-2024) als doel gesteld om te onderzoeken of het behoud van het beschermd erfgoed geslaagd is. De huidige voorraad aan beschermd erfgoed wordt thematisch geëvalueerd op basis van hedendaagse inzichten over erfgoedwaarden. Het doel is om te komen tot een over heel Vlaanderen gewogen, gemotiveerde en representatieve selectie voor bescherming en opname in de inventaris. De evaluatie van het windmolenerfgoed in Vlaanderen is één van de pilootprojecten.
De keuze om te beginnen met de windmolens is voor sommigen misschien verrassend maar deze keuze was in de eerste plaats pragmatisch gemotiveerd: het windmolenerfgoed is de voorbije jaren vrij volledig in kaart gebracht, mede dankzij de inspanningen van erfgoedverenigingen. Bovendien is deze informatie digitaal ontsloten wat het voorbije COVID-jaar, meer dan ooit tevoren, van onschatbare waarde bleek.
In het eindrapport gaan we in op de eigenheid van deze windmolens en op de methode die we gehanteerd hebben om te komen tot een vergelijkende analyse van hun erfgoedwaarde. Ook de wijze waarop gepeild werd naar een publiek draagvlak voor dit erfgoed door middel van een online enquête, wordt belicht. Het rapport bevat ook een uitvoerig historisch luik: hoe heeft men de voorbije honderd jaar de erfgoedwaarde van windmolens (h)erkend? En hoe ziet dat beschermde bestand er vandaag uit? Welke waarde(n) hechten wij aan dit erfgoed en hoe kunnen we die waarde optimaal verankeren? Eindigen doen we met een hoofdstuk over de windvang – één van de grote actuele uitdagingen van het  windmolenerfgoed – en een aantal specifieke knelpunten, opportuniteiten en blijvende aandachtspunten.
Onze hoop is dat deze her-evaluatie een brede herwaardering van het windmolenerfgoed in Vlaanderen in gang zal zetten door het scherpstellen op de erfgoedwaarde, het bevragen van het verleden, het benoemen van de actuele uitdagingen en het aanreiken van enkele mogelijke oplossingen.