VARIO werkte op eigen initiatief aan dit advies vanuit de vaststelling dat onze samenleving voor complexe en urgente uitdagingen staat: klimaatverandering, vergrijzing, en dit onder toenemende geopolitieke spanningen en economische instabiliteit. Westerse overheden zoeken naar effectieve oplossingen en instrumenten om deze problemen het hoofd te bieden. Dit vereist innovatie, ondernemerschap, efficiënte regelgeving én middelen. Deze inspanningen alleen zijn echter niet voldoende zonder een sterke focus op productiviteit.
“Productivity isn’t everything, but in the long run it is almost everything. A country's ability to improve its standard of living over time depends almost entirely on its ability to raise its output per worker” schreef Paul Krugman in zijn boek ‘The Age of Diminished Expectations’ in 1990. Meer output realiseren met dezelfde input is essentieel. Dat betekent een hogere efficiëntie en dus productiviteitsgroei. Waar België in de jaren 70 nog een productiviteitsgroei van 4 à 5% kende, is dit cijfer inmiddels gedaald tot minder dan 1%. Ook in andere ontwikkelde economieën is de productiviteitsgroei afgenomen, maar België behoort tot de landen met de laagste cijfers. Dit brengt aanzienlijke uitdagingen met zich mee voor onze welvaartsstaat. Onze economie kan immers nog maar beperkt groeien door verdere tewerkstelling, waardoor de betaalbaarheid van de overheidsuitgaven, inclusief de stijgende vergrijzingskosten, grotendeels afhankelijk is van verdere productiviteitsgroei. De neerwaartse trend moet dus worden gekeerd.
In april 2024 brachten 64 economen en beleidsdeskundigen nog een open brief uit met de titel “Sterkere productiviteitsgroei is wat er echt toe doet”. En wereldwijd zijn er taskforces die zich specifiek op dit thema richten. Er groeit een duidelijke consensus dat productiviteitsgroei noodzakelijk is om onze uitdagingen effectief aan te pakken.
VARIO onderschrijft deze visie volledig en is tevreden met de aandacht die het versterken van productiviteit krijgt in het Vlaams Regeerakkoord 2024-2029. Ondanks deze positieve initiatieven moet productiviteitsgroei echter een nog centralere plaats krijgen in het beleid
Na een situering van de productiviteitsgroei in Vlaanderen en België volgt een overzicht van het beleidsadvies rond productiviteit in Zweden, Denemarken, Finland, Nederland, Verenigd Koninkrijk en Duitsland.
VARIO wil met dit advies de Vlaamse productiviteitsagenda helpen vormgeven en formuleert de volgende aanbevelingen:
Aanbeveling 1: Bestudeer de productiviteitsprestaties van Vlaanderen
Aanbeveling 2: Scherp het O&O&I beleid aan
- Aanbeveling 2.1: Waak over het publieke aandeel in de O&O uitgaven
- Aanbeveling 2.2: Bevorder kennisvalorisatie en -diffusie
- Aanbeveling 2.3: Blijf aantrekkelijk voor buitenlandse investeringen in O&O en kennisintensieve productie en zet in op internationalisering van de eigen bedrijven
- Aanbeveling 2.4: Zorg voor maximale spillovereffecten naar de lokale economie
- Aanbeveling 2.5: Zorg voor proactieve innovatiestimulerende regelgeving
- Aanbeveling 2.6: Weeg op het Europese niveau
- Aanbeveling 2.7: Ontwikkel een Vlaamse strategie over immateriële activa, waaronder intellectuele eigendom, software en data
- Aanbeveling 2.8: Zorg voor state-of-the-art onderzoeksinfrastructuur
- Aanbeveling 2.9: Evalueer productiviteitsgroei als één van de toekenningsvoorwaarden bij VLAIO-projecten.
- Aanbeveling 2.10: Behoud de fiscale stimuli voor innovatie
Aanbeveling 3: Schakel ook andere beleidsdomeinen in voor transversaal innovatiebeleid
- Aanbeveling 3.1: Zorg voor meer STEM talent
- Aanbeveling 3.2: Creëer een vlot werkende arbeidsmarkt
- Aanbeveling 3.3: Voorzie een hoger aandeel overheidsinvesteringen in infrastructuur en digitalisering
- Aanbeveling 3.4: Vrees creatieve destructie niet
