VIVES Beleidspaper, 2024, oktober: Solidaire Gemeenten? Getoetst aan de hand van vereveningsmechanismen

Het Gemeentefonds is een algemeen financieringsfonds voor de algemene ondersteuning van het lokale beleid en de lokale autonomie. De gemeenten kunnen autonoom van die middelen gebruik maken. Het Gemeentefonds is niet alleen een algemene basisfinanciering voor lokale besturen, het beoogt ook een herverdeling van middelen tussen lokale besturen, dat om de ongelijkheid tussen lokale besturen op een objectieve wijze en in redelijke mate te corrigeren. Zo heeft niet elke gemeente evenveel fiscale mog…

Het Gemeentefonds is een algemeen financieringsfonds voor de algemene ondersteuning van het lokale beleid en de lokale autonomie. De gemeenten kunnen autonoom van die middelen gebruik maken. Het Gemeentefonds is niet alleen een algemene basisfinanciering voor lokale besturen, het beoogt ook een herverdeling van middelen tussen lokale besturen, dat om de ongelijkheid tussen lokale besturen op een objectieve wijze en in redelijke mate te corrigeren. Zo heeft niet elke gemeente evenveel fiscale mogelijkheden. Daarom wordt 30,12% van het Gemeentefonds ingezet om te compenseren voor een ongelijke fiscale draagkracht. Hoe meer inkomsten uit de personenbelasting of hoe hoger het belastbare kadastraal inkomen op het grondgebied van een gemeente, hoe minder de gemeente krijgt uit het Gemeentefonds. Maar gemeenten die bv. een nultarief in de aanvullende personenbelasting hanteren, krijgen ook een deel van die 30,12%.

In deze nota passen we de logica van vereveningssystemen toe op de financiering van de gemeenten in het Vlaamse Gewest. Want een vereveningssysteem heeft tot doel de financiële middelen te herverdelen naar die gemeenten met een fiscaal potentieel lager dan het regionale gemiddelde. Aan de hand van twee vereveningssystemen, het eenvoudig en meerlagig vereveningsmechanisme, toetsen we het luik fiscale draagkracht inzake personenbelasting van het Gemeentefonds. De conclusie is dat, in vergelijking met de huidige fiscale correctie, een eenvoudig of meerlagig vereveningsmechanisme de benodigde middelen voor de solidariteit met betrekking tot de opbrengsten van de personenbelasting tussen gemeenten drastisch kunnen worden verlaagd.