CRB Documentatienota 2021-0214: Fiscale gevolgen in geval van cumulatie uitkering met inkomen uit arbeid

In september 2018 vroeg de G10 om binnen de CRB-NAR te onderzoeken wat de fiscale gevolgen zijn wanneer een uitkering arbeidsongeschiktheid of een pensioenuitkering gecombineerd wordt met een inkomen uit arbeid. Er waren immers situaties bekend waarin de cumulatie van een uitkering en een inkomen uit arbeid bruto weliswaar meer opbracht dan de uitkeringssituatie, maar netto zorgde voor een daling van het inkomen, wat natuurlijk weinig prikkels geeft om een activiteit te hernemen op de arbeidsmar…

In september 2018 vroeg de G10 om binnen de CRB-NAR te onderzoeken wat de fiscale gevolgen zijn wanneer een uitkering arbeidsongeschiktheid of een pensioenuitkering gecombineerd wordt met een inkomen uit arbeid. Er waren immers situaties bekend waarin de cumulatie van een uitkering en een inkomen uit arbeid bruto weliswaar meer opbracht dan de uitkeringssituatie, maar netto zorgde voor een daling van het inkomen, wat natuurlijk weinig prikkels geeft om een activiteit te hernemen op de arbeidsmarkt.

Deze nota toont dat, met de hervorming van de belastingvermindering voor pensioenen en ziekte- en invaliditeitsuitkeringen die plaatsvond in het kader van de Jobsdeal, de fiscale vallen voor gepensioneerden en zieken wegvielen. In de analyse werd echter geen rekening gehouden met andere voordelen, naast de fiscale, die kunnen wegvallen wanneer een uitkeringsgerechtigde de activiteit herneemt.

De berekening van de belastingvermindering voor werkloosheidsuitkeringen werd echter niet hervormd in de Jobsdeal. Voor werklozen blijft het zo dat de bijkomende belastingvermindering volledig wegvalt als het inkomen van de belastingplichtige in een bepaald fiscaal jaar niet uitsluitend uit vervangingsinkomsten bestaat.

De fod Financiën simuleerde de fiscale impact van een aantal situaties waarbij een alleenstaande werkloze zonder gezinslast in een fiscaal jaar voor x aantal maanden aan het werk gaat (met 1 ≤ x ≤ 12). In al de gesimuleerde gevallen zorgt de arbeidsactiviteit voor een toename van het inkomen na belasting. Dit neemt niet weg dat in de werkloosheid een aantal situaties bestaan waarin het netto-inkomen maar weinig toeneemt wanneer de uitkeringsgerechtigde kort het werk hervat, zeker in het begin van de werkloosheidsperiode.

Naast de cumulatie van uitkering en inkomen uit arbeid onderzoekt de nota ook de fiscale gevolgen van een verhoging van de bruto-uitkering. In het kader van de oefening welvaartsvastheid werd immers vastgesteld dat in bepaalde gevallen een verhoging van de bruto-uitkeringen (zo goed als) niet vertaald wordt in een nettoverhoging of zelfs gepaard gaat met een nettodaling van de uitkering. De analyse toont dat in de werkloosheid nog altijd gevallen bestaan waarin een verhoging zo goed als volledig wordt afgeroomd of zelfs leidt tot een nettodaling van de uitkering.