Naar een vernieuwd Gemeentefonds 2.0: Resultaten simulaties

Dit rapport bevat enerzijds een samenvatting van alle voorafgaande studies en rapporteert anderzijds over de 27 simulaties die met behulp van de door het team ontwikkelde simulatietool werden doorgerekend. 

Samengevat:

• Overstappen van voorafnames naar basisfinanciering resulteert in veel winnaars, een sterke toename van de gelijke verdeling van de middelen, maar impliceert ook zeer grote inspanningen (meer dan 500 miljoen euro) om de dotaties van de regionale en grote steden op peil te houden.
…

Dit rapport bevat enerzijds een samenvatting van alle voorafgaande studies en rapporteert anderzijds over de 27 simulaties die met behulp van de door het team ontwikkelde simulatietool werden doorgerekend. 

Samengevat:

• Overstappen van voorafnames naar basisfinanciering resulteert in veel winnaars, een sterke toename van de gelijke verdeling van de middelen, maar impliceert ook zeer grote inspanningen (meer dan 500 miljoen euro) om de dotaties van de regionale en grote steden op peil te houden.
• Technische verbeteringen aan het fonds (gebruik van beter te verantwoorden criteria voor centrumfunctie of open ruimte), resulteren tevens in veel winnaars, genereren effecten voor meer verschillende VRIND-clusters, hebben weinig impact op de Gini-coëfficiënt en impliceren compensaties van minder dan 50 miljoen euro.
• Simulaties waarin de voorafnames vervangen worden door uitrustingstrappen bieden een mogelijkheid om de toelagen aan grootsteden, centrumsteden en kuststeden te verantwoorden, resulteren in een aanzienlijk aantal winnende gemeenten en impliceren een compensatie van 154 miljoen euro om de dotaties aan de gemeenten die nu van de voorafnames genieten constant te houden. De verdeling van de dotaties wordt ook gelijker maar het effect is veel beperkter dan in de simulaties waar gewerkt wordt met een basisdotatie/inwoner.
• Belangrijk is verder dat simulatie 21 uitwijst dat, in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, een fonds louter opgebouwd op basis van criteria kan overwogen worden om tegemoet te komen aan de kritieken op de voorafnames. Bij deze simulatie vergt het verschuiven van het budget van de voorafnames, centrumfunctie en (deels) fiscale draagkracht naar behoefte-indicatoren nog steeds een compensatie om de gemeenten op het niveau van het gemeentefonds in 2023 te houden. Deze compensatie is evenwel veel lager (117 miljoen euro) dan bij de simulaties waar de voorafnames bijvoorbeeld vervangen worden door een basisfinanciering.