De evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België 2021

In het kader van de Europese Pijler van de Sociale Rechten werden tijdens de sociale top van Porto in mei 2021 drie kerndoelen voor 2030 vastgesteld. Dit monitoringsrapport over de sociale situatie en de sociale bescherming in België focust op de derde doelstelling, met name de vermindering van het aantal mensen met een risico op armoede of sociale uitsluiting met minstens 15 miljoen tegen 2030. De bijdrage van België tot deze doelstelling komt neer op een vermindering van het aantal mensen met …

In het kader van de Europese Pijler van de Sociale Rechten werden tijdens de sociale top van Porto in mei 2021 drie kerndoelen voor 2030 vastgesteld. Dit monitoringsrapport over de sociale situatie en de sociale bescherming in België focust op de derde doelstelling, met name de vermindering van het aantal mensen met een risico op armoede of sociale uitsluiting met minstens 15 miljoen tegen 2030. De bijdrage van België tot deze doelstelling komt neer op een vermindering van het aantal mensen met een risico op armoede of sociale uitsluiting (AROPE) met ten minste 279.000 tussen 2019 en 2030. In procentpunten betekent dit een vermindering met 2,9 procentpunten. Daarnaast werd een subdoelstelling inzake kinderarmoede geformuleerd. Die beoogt een daling van (ten minste) 93.000 kinderen met een risico op armoede of sociale uitsluiting in België.

Hoofdstuk 1 gaat in op een aantal methodologische kwesties. De redactie van dit monitoringsrapport werd immers bemoeilijkt door onder meer de impact van de COVID-19-crisis op de EU-SILC-bevraging en wijzigingen in de definities van de sub-indicatoren.

In hoofdstuk 2 wordt de waarschijnlijkheid van het behalen van de 2030-doelstelling voor België nagegaan. We bespreken de evolutie van de AROPE-indicator en de sub-indicatoren, inclusief de trends voor specifieke groepen zoals ouderen en laaggeschoolden. We analyseren zowel de lange termijn ontwikkelingen als de korte termijn trends en het effect van de COVID-19-crisis. De algemene conclusie is dat er geen algemene toename van armoede, sociale uitsluiting en inkomensongelijkheid tijdens de COVID-19-pandemie is geweest.

In de hoofdstukken 3 en 4 bespreken we de overheidsinterventies die aan de basis hiervan liggen. We bespreken het effect van deze maatregelen op de doeltreffendheid van de sociale bescherming, eerst voor de werkenden, vervolgens voor de niet-werkenden.
Hoofdstuk 3 focust op de recente armoedetrends onder de werkenden en analyseert het effect van de pandemie op de Belgische economie en arbeidsmarkt. Ook worden de sociale zekerheidsmaatregelen besproken die zijn genomen om de werkenden te beschermen tegen inkomensverlies als gevolg van de lockdown- en quarantainemaatregelen. Hoofdstuk 3 is grotendeels gebaseerd op het werk van de Werkgroep Sociale Impact Covid-19 (WG SIC).1 Hoofdstuk 4 analyseert de recente armoedetrends onder de werklozen, gepensioneerden en
andere inactieven. Dit hoofdstuk bespreekt de maatregelen op het vlak van minimuminkomensbescherming sinds 2019 en het effect daarvan op de doelmatigheid van de sociale bescherming en de sociale uitgaven.