Deze Working Paper bevat een ex-ante beoordeling van het effect op het inkomen van huishoudens en het arbeidsaanbod voor een reeks van 10 hervormingen, namelijk een verhoging (respectievelijk verlaging) van het marginale tarief van de inkomstenbelasting (PPI) met 1, 2, 3, 4 en 5 procentpunten. De resultaten zijn verkregen met behulp van het microsimulatiemodel EXPEDITION en het arbeidsaanbodmodel LASER.
EXPEDITION is een microsimulatiemodel dat het Belgische sociale en fiscale stelsel in detail nabootst om de structuur van de gezinsinkomens nauwkeurig te bepalen. Dit microsimulatiemodel wordt in het bijzonder gebruikt om de impact te berekenen van fiscale en sociale hervormingen op de inkomens van de gezinnen en de ongelijkheden tussen de gezinnen te bepalen. LASER is een analytisch instrument dat enerzijds gebruikt kan worden om de determinanten van het arbeidsaanbod van de huishoudens te schatten en anderzijds om de ex ante impact van fiscale en sociale hervormingen op het arbeidsaanbod te beoordelen, in combinatie met EXPEDITION.
De hervormingen die in dit document worden gepresenteerd, zijn bedoeld om een effect op het huishoudbudget te hebben (exclusief effecten op het arbeidsaanbod) dat bijna evenredig is met de omvang van de hervormingen, uniform (identiek relatief effect ongeacht het inkomen van het huishouden) en symmetrisch (stijging versus daling van de personenbelasting). Het gemiddelde effect van de hervorming op het netto-inkomen (bruto-inkomen min personenbelasting) is ongeveer [0,9 * (verandering in de personenbelasting)], ongeacht de hervorming en het inkomensdeciel, ondanks grote verschillen in de gemiddelde belastingtarieven tussen de decielen. Er is echter een zwakke positieve correlatie tussen het gemiddelde effect van de hervorming en het inkomen van huishoudens, evenals een lichte asymmetrie tussen het effect van een stijging en een daling van de personenbelasting.
Het effect van de hervormingen op het arbeidsaanbod is veel gedifferentieerder, hoewel er een positieve correlatie is tussen het effect van de hervorming op het beschikbare inkomen en het effect op het arbeidsaanbod. Met name: (i) de daling van de personenbelasting leidt tot een aanzienlijk grotere stijging van het arbeidsaanbod dan de daling die wordt gesimuleerd in het geval van een stijging van de personenbelasting. De asymmetrie van de reactie is hoofdzakelijk het gevolg van de stijging van de participatiegraad bij een daling van de personenbelasting, terwijl het effect op de participatiegraad vrijwel nihil is bij een stijging van de personenbelasting. (ii) Rijkere huishoudens reageren over het algemeen het minst op hervormingen vanwege een reeds hoog arbeidsaanbod, wat een snel verzadigingseffect met zich meebrengt in het geval van een belastingverlaging. Zij hebben ook een sterke voorkeur voor werk: er is een sterke belastingimpuls nodig om hen ervan te overtuigen hun arbeidsaanbod (matig) te verlagen bij een stijging van de personenbelasting. (iii) Er is ook een drempeleffect voor mensen uit de armste huishoudens in geval van een daling van de personenbelasting: het moet hoog genoeg zijn voor hen om een prikkel te hebben om tot de arbeidsmarkt toe te treden. Het effect van de hervormingen is dus niet proportioneel (maar neemt eerder toe, zij het concaaf) met de kosten van de in dit document gesimuleerde hervormingen.
