Dit deelonderzoek maakt deel uit van het onderzoeksproject ‘leefbaarheid van plattelandskernen in de Westhoek’, dat een wetenschappelijke basis moet vormen voor het ontwikkelen van een aangepaste strategie ter bevordering van de leefbaarheid van de Westhoek.
Er is bezorgdheid over de leefbaarheid in de dorpen in de Westhoek. Er is sprake van een neergang van het aantal inwoners en van het aantal plaatselijke voorzieningen, van leegstand, van kwaliteitstekorten in de woningvoorraad en de woonomgeving. Een rondgang door de verschillende dorpen geeft een indruk van die problematiek. Een eerste studie van cijfermateriaal laat zien dat er verschillen zijn tussen de dorpen van de Westhoek. De problematiek is niet overal dezelfde en in een aantal dorpen is sprake van een positieve ontwikkeling. Dat vraagt het uitwerken van een visie op plattelandsontwikkeling in de Westhoek waarbij aan die verscheidenheid een plaats wordt gegeven. Aan de positieve ontwikkelingen die er zijn wordt ook een plaats gegeven. Daarbij spelen de bewoners van de dorpen van de Westhoek een belangrijke rol. De veranderingen die zich voordoen in de Westhoek zijn zonder de bewoners goed te kennen niet te begrijpen, laat staan in een positieve zin te beïnvloeden. Zij vormen immers de belangrijkste partij in de problematiek: het gaat om hun beoordeling van woonplaats en streek, hun doen en laten met betrekking tot hun woonplaats, de ‘zorg’ die zij hebben voor hun eigen woning en woonomgeving, de binding die zij hebben met hun dorp.
In het onderzoek “Ondersteuning, visievorming en toetsing tot het verhogen van de leefbaarheid van de plattelandskernen in de Westhoek”, dat in het kader van het Europese 5b-programma in opdracht van de Provincie West-Vlaanderen wordt uitgevoerd in de Westhoek, spelen de bewoners dan ook een belangrijke rol. Allereerst door aandacht te besteden aan het proces van sociale verandering zoals zich dat in de dorpen voordoet. De bevolkingssamenstelling en veranderingen daarin schetsen het proces van sociale verandering. Meer inzicht bieden ons de motieven die bewoners formuleren met betrekking tot hun woonomgeving: zij geven inzicht in de oriëntatie van bewoners op hun dorp. Een studie van de manier waarop bewoners van allerlei voorzieningen gebruik maken en voorzieningen worden aangeboden, kan ons bovendien informeren over de mogelijk heden die het dorp en het gebied hebben en welke problemen bewoners, vooral degenen die niet over een auto kunnen beschikken of aan huis gebonden zijn (‘vervoersafhankelijke bewoners’), daarbij ondervinden. Tenslotte zijn de bewoners van enkele dorpen als collectief benaderd en is met hen gesproken over de knelpunten die zij ervaren met betrekking tot de leefbaarheid van hun dorp en welke oplossingen zij daarvoor zien. In de verschillende rapporten die verschijnen naar aanleiding van het uitgevoerde onderzoek wordt op deze wijze aan de bewoners van de Westhoek aandacht besteed.
