België is ziek: Op zoek naar de oorzaken van de sterke stijging ziekte en invaliditeit in België 2010-2019

Het stelsel ziekte en invaliditeit baart de beleidsmakers al een tijdje zorgen. Op tien jaar tijd kwamen er zo’n 200 000 inactieven ten gevolge van ziekte of invaliditeit bij. Dit hoge aantal vormt niet alleen een uitdaging voor de sociale zekerheid maar ook voor de werkzaamheidsgraad die de huidige regering als doel naar voor heeft geschoven (80% tegen 2030). De zieken en invaliden maken de grootste groep uit binnen de grote groep inactieven in België. Dit geldt trouwens, zij het minder uitgesp…

Het stelsel ziekte en invaliditeit baart de beleidsmakers al een tijdje zorgen. Op tien jaar tijd kwamen er zo’n 200 000 inactieven ten gevolge van ziekte of invaliditeit bij. Dit hoge aantal vormt niet alleen een uitdaging voor de sociale zekerheid maar ook voor de werkzaamheidsgraad die de huidige regering als doel naar voor heeft geschoven (80% tegen 2030). De zieken en invaliden maken de grootste groep uit binnen de grote groep inactieven in België. Dit geldt trouwens, zij het minder uitgesproken, ook voor de EU als geheel.
Voor de sterke stijging worden grosso modo drie verklaringen naar voor geschoven. De vergrijzing, een gevolg van de communicerende vaten tussen werkloosheidstelsel en dit van ziekte en invaliditeit, en tenslotte meer belastende arbeidsomstandigheden. Achterliggend is er de aanname dat de stijging van het aandeel en aantal individuen die ziek of invalide zijn quasi onvermijdelijk is. De oorzaken moeten dan in de eerste plaats extern en niet intern worden gezocht. Het komt er dan op neer om zoveel als mogelijk de schade te beperken via preventieve en curatieve maatregelen. Omdat vergrijzing, de problematiek van de communicerende vaten tussen stelsels en de evolutie van arbeidsomstandigheden geen typisch Belgische fenomenen zijn, is het interessant om in deze internationaal te vergelijken.
We hanteren daarbij dezelfde methode als deze waarbij we in het verleden de werkzaamheids-, de werkloosheids- en de inactiviteitsgraad in België hebben onderzocht nl. door deze doorheen de tijd te vergelijken met de andere landen van de Europese Unie. Met de Europese Unie of specifieke landen als benchmark kunnen meteen enkele simpele hypotheses worden onderzocht. We nemen opnieuw de cijfers van Eurostat (jaartallen 2010 en 2019) als uitgangspunt waarbij het aandeel inactieven (tussen 20 en 65 jaar) ten gevolge van ziekte of invaliditeit wordt weergegeven.